De laatste jaren zijn de buurtsuperettes van de grote merken overal verspreid. Moeten ze worden beschouwd als tegenstanders van lokale handelszaken zoals bakkerijen, slagers, viswinkels, fruit- en groenetnwinkels … in onze steden en dorpen? Wij zijn van mening dat deze zaken elkaar eerder aanvullen.

Lokale supermarkten: kleine oppervlakte, grote groei

Als je het gevoel hebt dat je de Carrefour Express-winkels en andere buurtsuperettes als paddestoelen uit de grond ziet komen, dan is dat geen illusie. We kunnen inderdaad spreken van een explosie van dit type winkel:

• Sinds de jaren 2000 en vooral in de laatste tien jaar hebben “minisupermarkten” van minder dan 600 m2 de grootste groei gekend wat betreft voedingswinkels.
• Neem bijvoorbeeld Delhaize: in 2017 had Delhaize 720 winkels in België. En onder de verschillende merken van de groep zijn de merken met de sterkste groei de volgende:
• De Proxy Delhaizes (gemiddelde oppervlakte 500 m²): in 2011 waren er 191, nu zijn het er 234
• De Shop&Go’s (gemiddelde oppervlakte 140 m²): We telden er 84 in 2011, vandaag 130
• Een ander voorbeeld: de Carrefour-groep en haar lokale Carrefour Express-winkels (gemiddelde oppervlakte 200 m²).
• Eind 2005 waren er 73 in België.
• Slechts twee jaar later was dit aantal al gestegen tot 164.
• In april 2018 heeft het merk zijn 300ste Carrefour Express-franchise in gebruik genomen.

 

Auto’s en de arbeidsparticipatie van vrouwen zijn doorslaggevende factoren

Tot dan toe was er echter sprake van een duidelijke afname van de lokale voedselhandel. Zo is het aantal superettes in Wallonië tussen 1995 en 2006 gedaald van 2.392 naar 1.887. Deze daling betekende het einde van een lange terugval die al in de Fabulous Fifties was begonnen. Een decennium waarin de autoverkoop op gang kwam. In het midden van de jaren zestig waren er al bijna 1 miljoen personenauto’s, en dit aantal is in 2018 gestegen tot meer dan 5.800.000. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de toegankelijkheid per auto en parkeermogelijkheden de belangrijkste criteria zijn geworden, wat de ontwikkeling van grote winkelzaken buiten de stad ten goede komt.

Maar de jaren vijftig waren ook het einde van het tijdperk waarin vrouwen, die weinig aanwezig waren op de arbeidsmarkt, meer tijd hadden om te winkelen. De huisvrouw ging van de slager naar de bakker via de fruit- en groentenwinkel. Markten waren een belangrijk onderdeel van steden en dorpen.

Sinds de jaren zestig werken steeds meer vrouwen. Twintig jaar later, in 1983, was 36,3% van de vrouwen in de leeftijdscategorie van 15 tot 64 jaar actief en dit aandeel was in 2017 gestegen tot 68%. Deze voortdurend stijgende bezettingsgraad, gecombineerd met de economische boom sinds diezelfde periode, verklaart in grote mate de explosie van supermarkten en vervolgens van hypermarkten. Deze winkels voldoen inderdaad aan een nieuwe vraag: de consument wil nu alles op dezelfde plaats vinden, om de tijd die hij aan winkelen besteedt zo veel mogelijk te beperken. Dit fenomeen gaat verder dan de voedingssector, aangezien hypermarkten volledige schappen met kleding en andere producten buiten voeding aanbieden en tegelijkertijd ook winkelcentra een grote boom kennen.

Deze modellen worden momenteel geconfronteerd met 3 soorten concurrentie:

• De hard discount
• De e-commerce
• De buurtwinkel

 

De terugkeer van de buurtwinkel

Ja, het is dezelfde buurtwinkel die zoveel te lijden heeft gehad onder de groei van de supermarkten, die nu hun omzet aan het wegknabbelen is. Het is niet helemaal hetzelfde: de traditionele kruidenierswinkels zijn grotendeels vervangen door de voedingswinkels onder de hierboven vermelde merknamen. Maar niet alleen dat …

• We zien een herwaardering van de gezelligheid die eigen is aan lokale winkels. Deze laatste zijn altijd al plaatsen van sociaal contact geweest, en dit aspect maakt nu een comeback, wat ook de recente heropleving van de markten verklaart.
• Ook de adviserende rol van de handelaar, of hij nu slager of groentenboer (of boekhandelaar) is, wordt belangrijker. En die rol is, net als de sociale factor, bijna afwezig in e-commerce.
• Consumenten hebben meer aandacht voor de milieu-impact van hun consumptie; zij zijn dus meer op zoek naar lokale, bulk- en biologische producten. Biologische kruidenierswinkels en kleine supermarkten zijn andere lokale actoren in volle expansie. Ondanks de inspanningen van grote ketens om biologische referenties aan hun assortiment toe te voegen, zijn biologische kruidenierswinkels nog steeds goed voor een derde van de distributie van biologische producten, en dit aandeel is de afgelopen tien jaar niet gedaald. In Frankrijk is “februari, zonder supermarkt” daar ook het levende bewijs van.

 

De sleutel tot een succesvol samenleven van lokale handelaars en winkels onder een merk

Wij zijn ervan overtuigd dat het naast elkaar bestaan van lokale handelaars en lokale voedingswinkels onder een merknaam volledig mogelijk is. Wij zijn van mening dat gezonde en open concurrentie het concurrentievermogen van bedrijven stimuleert en het mogelijk maakt om consumenten een breder scala aan producten en prijzen aan te bieden.

Maar een succesvol samenleven tussen de verschillende economische actoren van een stad of dorp is ook gebaseerd op:

• samenwerking tussen deze verschillende actoren, in plaats van pure en duurzame onafhankelijkheid. Een onafhankelijke merkwinkel kan zich immers heel goed bevoorraden bij deze lokale spelers en zo bijdragen tot de promotie van lokale producten (boerenkazen, ambachtelijke ijsjes, enz.)
• een differentiatie in de producten die aan de consument worden aangeboden. Een plaatselijke kruidenierswinkel kan bijvoorbeeld een zeer gericht aanbod van dranken aanbieden, dat verschilt van een traditioneel drankenaanbod, waardoor het noodzakelijkerwijs zal concurreren met de supermarkten onder een merk.
• Een complementariteit in de producten en diensten die aan de consument worden aangeboden. Het zoeken naar synergieën, innovatief en creatief zijn, luisteren naar de behoeften van de consument … of het nu gaat om buurtwinkels onder een merknaam of andere lokale handelaars, deze parameters zijn essentieel voor een positieve ontwikkeling in een snel veranderende voedingssector.