Wat is de huidige situatie van winkelcentra en retailparken in België?

De Belgische detailhandel ondergaat een ingrijpende transformatie. Daarbij tekent zich een duidelijke tweedeling af.  Enerzijds is de totale leegstand in de detailhandel opgelopen tot 11,2%, goed voor meer dan 21.500 leegstaande winkeluntis (Bron: Gondola.be, februari 2025). Anderzijds tonen retailparken en winkelcentra een opmerkelijke veerkracht. Hun leegstandpercentage ligt aanzienlijk lager dan het nationale gemiddelde, namelijk met 6,7% (Bron: Retaildetail.eu, februari 2025).

Winkelcentra blijven aantrekkelijk dankzij hun strategische ligging en goede bereikbaarheid.  Ze spelen daarmee optimaal in op het veranderde consumentengedrag.

Wat zijn deze nieuwe consumptiepatronen?

We zijn getuige van een ware revolutie in het consumptiegedrag, die door de recente crises in een stroomversnelling is gekomen. Consumenten verkiezen steeds vaker ervaringen boven materiële goederen: ze kopen minder, maar beleven meer. Deze zoektocht naar beleving vertaalt zich in een duidelijke verschuiving van het bestedingspatroon richting culturele, recreatieve en sportieve diensten.

Tegelijkertijd kent de tweedehandsmarkt een ware explosie.  De verkoop van tweedehands modeartikelen is in twee jaar tijd met 140% gestegen.  Deze markt groeit zelfs 11 keer sneller dan de traditionele handel en zou tegen 2030 twee keer zo groot kunnen zijn als fast fashion. (Bron: Origami Marketplace)

Ook de mobiliteitsgewoonten veranderen. Consumenten reizen minder om hun koopkracht te behouden en laten de auto steeds vaker staan. (Bron: brussels.be) Als reactie hierop hechten ze meer waarde aan het specifieke karakter van het aanbod en de nabijheid – criteria die bepalend zijn geworden voor hun keuzes.

Deze transformatie gaat gepaard met een hernieuwde belangstelling voor biologische producten, lokale producten en tijdelijke concepten. Consumenten zijn op zoek naar authenticiteit en ‘made in local’, waardoor het kopen van producten een manier wordt om hun identiteit te bevestigen.

Wat zijn de belangrijkste trends in de detailhandel?

Er zijn drie belangrijke trends. 

• Ten eerste zien we dat de omnichannelbenadering de overhand krijgt: 53%  van de Belgische retailers bevestigt de positieve impact van digitalisering (Bron: Lightspeed, januari 2025). Retailers investeren massaal in geïntegreerde e-commerceplatforms en click-and-collect-oplossingen.
• Ten tweede transformeert ‘retailtainment’ winkels tot meeslepende bestemmingen. Het overnight-experiment van IKEA in zijn 8 Belgische winkels in januari 2025 illustreert dit concept perfect. Klanten zijn op zoek naar een ervaring die veel verder gaat dan een praktische manier om hun boodschappen te doen.
• Duurzaamheid is niet langer ene optie, maar een ontkoombare norm.   Mitiska REIM ontwikkelt CO2-neutrale retailparken, zoals dat in Ninove, dat 1,2 MWp aan zonne-energie opwekt. Bij nieuwe ontwikkelingen worden standaard zonnepanelen, groendaken en oplaadpunten voor elektrische auto’s geïntegreerd.

Wat is de impact van de transformatie van de Cora-sites?

De hertontwikkeling van de Cora-sites vormt een belangrijke mijlpaal.  Ze vertegenwoordig een investering van 80 miljoen euro (Bron: Le Soir) en markeert een echte ommekeer voor de sector.  Deze transformatie illustreert perfect de uitdagingen waarmee Wallonië wordt geconfronteerd: de regio moet zich herpositioneren in het licht van een hoge leegstand en de sluiting van winkelketens. Maar het is ook een kans om bestaande aantrekkingspolen te consolideren en nieuw leven in te blazen, zodat ze beter aansluiten bij de huidige verwachtingen.

Hoe kunnen retailparken zich in deze context succesvol herpositioneren?

Een retailpark kan zich vandaag niet langer beperken tot louter bestaan: het moet zich onderscheiden. En dat onderscheid is gebaseerd op drie fundamentele pijlers: het aanbod, de concurrentie en de verwachtingen van de verschillende soorten klanten. 

Ten eerste moet het aanbod precies aansluiten bij de geïdentificeerde behoeften. Als uit een analyse bijvoorbeeld blijkt dat er potentieel is in sport en huishoudelijke apparaten, dan moet daar worden geïnvesteerd. Belangrijk daarbij is dat het niet volstaat om enkel vakjes af te vinken: er moet samenhang en complementariteit worden gecreëerd binnen het totale aanbod.

Horeca wordt cruciaal. Concepten moeten evolueren: restaurants met recreatieve activiteiten, huisgemaakte brunches met lokale producten, partnerschappen met etablissementen in het stadscentrum… Het klassieke fastfoodaanbod moet worden uitgebreid met andere soorten catering.

Vervolgens verandert de sfeer de perceptie volledig. Creëer intuïtieve routes met origineel meubilair, integreer groen, zorg voor overdekte ruimtes voor regenachtige dagen… Immersieve digitale installaties, zoals een virtuele vijver, kunnen bijvoorbeeld voor onvergetelijke ‘wow’-momenten zorgen.

Aanvullende diensten maken ook een verschil in het dagelijks leven: het uitlenen van kinderwagens, wifi, informatieve touchscreens, houten speelplaatsen, 24-uurs lockers voor leveringen. Dit zijn praktische voorzieningen die bijdragen aan klantbinding.

Ten slotte moet de communicatie worden herzien. In plaats van een toonaangevend merk naar voren te schuiven, zoals lange tijd is gedaan, moet de eigen identiteit van de locatie worden opgebouwd. Richt u geografisch, personaliseer de boodschappen per segment – gezinnen, jongeren, werknemers – en stimuleer de digitale aanwezigheid met evenementen, wedstrijden, kledingbeurzen in leegstaande units…

Bovendien kan de introductie van gemengde functies, bijvoorbeeld door het toevoegen van recreatieve activiteiten, collectieve voorzieningen of zelfs woonruimte, ook een ontwikkelingsfactor zijn voor winkelcentra.

Kortom, het Belgische retail landschap ondergaat een ingrijpende verandering en de spelers in winkelcentra en retailparken moeten blijk geven van een ongekende wendbaarheid. De sleutel tot succes ligt in hun vermogen om zichzelf opnieuw uit te vinden. De locaties die de verandering omarmen en zich weten te positioneren als echte bestemmingen – plekken om te leven, te delen en te ontdekken – zullen de grote winnaars zijn in dit nieuwe hoofdstuk van de handel.